Diferansiyel, ön ve arka aks grubunun bir parçasıdır. Aks ise, araçtaki tekerleklerin etrafında döndüğü merkezi mildir. Diferansiyel, aynı aks üzerindeki tekerleklerin değişik hız seviyelerinde dönmesine imkân tanır. Aracınızla bir dönemeçten döndüğünüzde, dış tarafta bulunan tekerleğin, iç kısımda bulunan tekerlekten daha hızlı hareket etmesi gerekir. Diferansiyel bunun olmasına izin verir. Go-kart gibi bazı araçlarda diferansiyel bulunmaz.
Diferansiyel Nasıl Çalışır?
Diferansiyeli, aracınızın aktarma organlarının parçalarından biri olarak düşünebilirsiniz. Motor içerisinde, pistonların aşağı yukarı hareketi krank milini döndürür. Bu dönme kuvveti daha sonra tahrik miline aktarılır. Tüm millerin buluştuğu yer diferansiyeldir. Bu buluşma noktasında tahrik mili, tekerlekleri hareket ettirmek için gücü aks millerine aktaran dişlileri döndürür. Bu sayede diferansiyel, dişliler, aks milleri ve tekerleklerin farklı hızlarda dönmesine izin verir.
Diferansiyel Çeşitleri Nelerdir?
Diferansiyel, bir viraj döndüğünde aracın bir tarafına olan çekiş kaybını en aza indirmek için birlikte çalışmak üzere tasarlanmış bir dişli kombinasyonudur. Üç tür diferansiyel bulunur;
▪Açık Diferansiyel: Çeşitli marka ve model araçlara uygunluk gösteren güvenilir ve yaygın olarak kullanılan diferansiyel türüdür. Tekerleklerin birbirinden bağımsız ve kendi hızında dönmesine izin verir. Ancak açık diferansiyeller bunu, dönmesi en kolay olan tekerleğe daha fazla güç göndererek yaparlar. Bu da kaygan yollarda sorun yaratabilir. Bir tekerlek bir su birikintisine değer ve tutuşunu kaybetmeye başlarsa, o tekerlek çok kolay döndüğü için açık diferansiyel gücü o yöne gönderir. Tekerlek yola tutunamadığı için daha hızlı dönebilir. Böyle durumlarda çekiş gücüne sahip olan tekerleğe daha fazla güç gönderen bir diferansiyele sahip olmayı tercih edebilirsiniz. Bu kurulum, kaya tırmanışı veya yüksek hızlı yarışlar için uygun değildir.
▪Sınırlı Kaydırmalı Diferansiyel: Tekerlekler arasındaki hız farkını en aza indirir. Bir teker tutuşunu kaybeder ve diğerinden daha hızlı dönmeye başlarsa, sınırlı kaydırmalı diferansiyel iki aks milini kilitleyerek birlikte dönmelerini sağlar. En fazla çekişe sahip tekerleğe daha fazla tork göndermesi ile performans araçları için mükemmel bir seçenek oluşturur. Ayrıca tekerlek hızında bazı farklılıklara da yer bırakır. Bu da ona dönüşlerde performansı artırma esnekliği verir. Bu sistem, drag yarışçıları ve ağır yük çekenler gibi yüksek performanslı araçlar için tercih edilen bir sistemdir.
▪Kilitli Diferansiyel: Zorlu arazi sürüşleri ile ilgileniyorsanız, kilitli diferansiyele sahip araçları tercih etmeniz doğru olur. Aks millerini birbirine kilitleyebilir ve tüm tekerleklerinizin her zaman aynı hızda dönmesini sağlayabilir. Maksimum çekiş istenen kullanımlar için idealdir. Kilitli bir diferansiyelin dezavantajı, günlük sürüşte aracınızın tekerleklerinin kaymasına ve patinaj yapmasına sebep olmasıdır. Bu nedenle yeni model SUV ve kamyonetler, kalıcı olarak kilitli değildir. Bir düğmeye basarak değişim sunan diferansiyel seçeneklerine sahiptirler.
Diferansiyel Arızası Belirtileri Nelerdir?
Aracınızda Diferansiyel arızası, bazı işaretlerle kendisini göstermektedir. Bunlardan en belirgin olan durum, araç hareket halindeyken uğultu sesi duyulmasıdır. Bu uğultu sesi, aracın hızıyla orantılı şekilde artmaktadır. Bu uğultunun çıkma nedeni dişlilerin yağsız veya yağın kirlenmiş olmasıdır. Buna benzer diğer belirti de hızın arttıkça araçta titremelerin de artıyor olmasıdır.
Diğer özellik de yanık yağ kokusu alınmaya başlanmasıdır. Diferansiyel yağının bozulduğunu ve dişlilerin zorlanmaya başladığını göstermektedir. Diferansiyel arızasını belli eden diğer etmenler;
- Lastiklerde düzensiz aşınma tespit edilmesi
- Aracın yol tutuşunu kaybetmesi ve viraj alımlarında zorluk çekmesi
- Aracın altında yağ kaçağı görülmesi
- Aracın ilk hareketlerinde darbe sesi alınması.
Diferansiyel Bakımının Önemi Nedir?
Herhangi bir araçta düzenli bakım ve yağ değişimleri bir zorunluluktur. Dişli yağı olarak da bilinen diferansiyel yağı da bu bakıma dâhildir. Bu yağ, manuel şanzımanları ve diferansiyelleri yağlamak için kullanılır. Diferansiyelin ve şanzımanın korunmasında hayati bir rol oynar. Onların güvenli ve sorunsuz çalışmalarını sağlar.
Kullanılan diferansiyel sıvısı zamanla kirlenir. Aşınma ve kalıcı hasarlara yol açabileceğinden kirli yağ ile sürüşe devam etmek risklidir. Bu nedenle diferansiyel yağının, eğitimli bir teknisyen tarafından özellikle 100.000 km’de olmak üzere belirli aralıklarla değiştirilmesi gerekir. Temiz yağ, daha güvenli bir sürüş sağlayan diferansiyelin korunmasını sağlar. Aynı zamanda aracın herhangi bir bileşeninde olduğu gibi, iyi yağlanmış parçaların optimum performansa eşit olduğu unutulmamalıdır.